Dalmacja, malownicza kraina położona nad brzegiem Adriatyku, od lat zachwyca turystów pięknem krajobrazu, bogatą historią i kulturą. Jest to również niezwykle oryginalne miejsce na mapie Chorwacji i Europy, które kryje w sobie niezliczone atrakcje. Dziś przybliżymy Wam bliżej tę fascynującą krainę poprzez ciekawostki o Dalmacji. Gwarantujemy, że niektóre będą dla Was absolutnym zaskoczeniem.
W tym wpisie przeczytacie o:
Dalmacja w pigułce
Dalmacja (chor. Dalmacija), region historyczny i geograficzny w Chorwacji, rozciąga się od wyspy Pag na północy aż po Zatokę Kotorską na południu. Obejmuje swoim zasięgiem aż trzy współczesne państwa: Chorwację, Bośnię i Hercegowinę (okolice Neum) oraz Czarnogórę (Zatoka Kotorska). Dalmacja rozciąga się na ok. 400 km i sięga nawet do 70 km w głąb lądu.
Na terenie Dalmacji znajdują się:
- cztery żupanie, czyli odpowiedniki polskich województw: zadarska, szybenicko-knińska, splicko-dalmatyńska i dubrownicko-neretwiańska; Zadar, Szybenik, Split i Dubrownik, siedziby żupanii, to jednocześnie największe dalmatyńskie miasta
- około tysiąca wysp (niemal wszystkie wyspy Adriatyku należą do Dalmacji)
- cztery parki narodowe: Paklenica (północna Dalmacja), Kornati (środkowa Dalmacja), Krka (środkowa Dalmacja) i Mjlet (południowa Dalmacja).
Ciekawostki o Dalmacji
Gotowi na odkrycie tajemnic Dalmacji? Przed Wami 15 interesujących faktów i ciekawostek dotyczących Dalmacji.
1: Nazwa Dalmacja wywodzi się od starożytnego plemienia Dalmatów
W starożytności tereny Dalmacji były zamieszkiwane przez Ilirów, plemiona indoeuropejskie, do których należeli m.in. Dalmatowie. Pierwsze wzmianki o Dalmatach, zamieszkujących tereny od rzeki Krka do rzeki Neretwa, datowane są na III w. p.n.e. W połowie II w. p.n.e. teren zamieszkiwany przez plemiona Ilirów został podbity przez Rzym.
2: Nakovana na półwyspie Pelješac to jeden z najważniejszych ośrodków Ilirów
W bezpośrednim sąsiedztwie malowniczej Nakovany, opuszczonej wsi na Pelješcu, znajduje się jaskinia Nakovana. Nakovana to nie tylko jedna z najstarszych osad na półwyspie Pelješac, ale także jeden z najważniejszych ośrodków Ilirów w południowej Dalmacji. W jaskini odkryto świątynię płodności, która jest jedyną zachowaną świątynią iliryjską.
3: Na wyspie Korčula odkryto najstarsze szkielety w basenie Morza Śródziemnego
W jaskini Vela Spila, położonej na wzgórzu Pinski Rat nad miastem Vela Luka na wyspie Korčula, odkryto najstarsze szkielety w basenie Morza Śródziemnego. Vela Spila to jedno z najważniejszych miejsc na archeologicznej mapie Europy. Badania jaskini trwają od lat 40-tych ubiegłego wieku. Znalezione tu artefakty, w tym m.in. ceramikę, możecie zobaczyć w Centrum Kultury w mieście Vela Luka.
4: Szybenik jest najstarszym miastem założonym przez Chorwatów
Słowianie zaczęli osiedlać się na terenie Chorwacji w VI w. Przyjmuje się, że Szybenik jest pierwszym chorwackim miastem, ponieważ po Ilirach, Grekach czy Rzymianach nie zachowały się tu żadne artefakty. Prawdopodobnie pierwszymi osadnikami – w VII wieku – były plemiona chorwackie. Szybenik zresztą kryje w sobie o wiele więcej ciekawostek. Pochodząca z XV wieku katedra św. Jakuba, w całości zbudowana z kamienia, została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Z kolei pod koniec XIX wieku Szybenik był pierwszym miastem na świecie, w którym uruchomiono elektryczne oświetlenie.
5: Centrum współczesnego Splitu znajduje się na terenie starożytnego pałacu Dioklecjana
Split jest drugim co do wielkości miastem w Chorwacji (tuż za Zagrzebiem). Na przełomie III i IV w. n.e. rzymski cesarz Dioklecjan zbudował tu swój majestatyczny pałac. Współczesne, ścisłe centrum Splitu znajduje się właśnie na terenie starożytnego pałacu. Dioklecjan był zresztą jedynym rzymskim cesarzem, który abdykował ze swojego urzędu. Pałac Dioklecjana w Splicie, czyli starożytnym Spalatium, to monumentalna budowla o powierzchni 30 tys. m², która następnie została wchłonięta w tkankę bizantyjskiego miasta Spalatos, które z kolei dało początek współczesnemu Splitowi.
W 1979 roku Split wraz z zabytkowym centrum został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
6: W Stonie jest jedna z najstarszych działających solan na świecie
Pierwsze solany (czyli płytkie baseny morskie, z których pozyskiwano sól) na terenie współczesnego Stonu (półwysep Pelješac) zostały założone przez Rzymian ok. 2 tysiące lat przed Chrystusem. Solany w Stonie to zatem najstarsze działające solany na świecie. A że sól była niegdyś towarem tak cennym jak złoto, aby chronić solany, miasto Ston zostało otoczone murami obronnymi, które są najdłuższymi murami obronnymi w Europie.
7: W Omišu stacjonowali najpotężniejsi piraci na Adriatyku
Spokojny Omiš, położony u ujścia Cetiny do Adriatyku, w średniowieczu stanowił prawdziwą piracką twierdzę. I, jak się okazuje, byli to nie byle jacy piraci, ale jedni z najgroźniejszych piratów na Morzu Śródziemnym! Czy to weneckie statki handlowe, czy krzyżowcy zmierzający do Ziemi Świętej – w rejonie, w którym grasowali piraci z Omiša, nikt nie był bezpieczny. Piraci z Omiša, dowodzeni przez książąt z rodu Kačić, skapitulowali dopiero w 1444 roku. Data klęski piratów z Omiša to jednocześnie oficjalna data zakończenia procederu piractwa na Adriatyku.
W Omišu zachowały się dwie pirackie twierdze – Fortica i Peovica (zwana także Marbela). Obie znajdują się w malowniczych punktach wysoko nad miastem i dostępne dla turystów. Warto tu przyjść i spojrzeć na przepiękną panoramę miasta i ujście Cetiny.
8: Na wyspie Korčula urodził się Marco Polo
A może jednak nie? Marco Polo to jeden z najsłynniejszych podróżników świata, który jako jeden z pierwszych Europejczyków dotarł do Chin. Badacze do dziś spierają się, gdzie urodził się Marco Polo. Jedni twierdzą, że w Wenecji. Drudzy, że słynny podróżnik przyszedł na świat na wyspie Korčula. W mieście Korčula po dziś dzień stoi dom wskazywany jako miejsce narodzin Marco Polo. Kto ma rację?
9: W Dalmacji znajduje się chorwacka Kalifornia
Dolina Neretwy, bo o niej mowa, bywa często określana „chorwacką Kalifornią”. Na żyznych polach uprawnych zlokalizowanych przy ujściu Neretwy do Adriatyku znajdują się plantacje drzew owocowych i warzyw. Bez przesady można powiedzieć, że dolina Neretwy zaopatruje całą Chorwację. Na słynnym placu targowym Dolac w Zagrzebiu bez trudu znajdziecie arbuzy, truskawki, cytryny, figi i granaty pochodzące z tej okolicy. Zielona dolina stanowi kontrapunkt dla krajobrazu typowego dla chorwackiego wybrzeża. Wprawdzie Neretwa na swoim chorwackim odcinku liczy zaledwie 20 km, to w zupełności wystarczy, aby wykorzystać jej największe walory.
Dolina Neretwy słynie szczególnie z uprawy mandarynek. Jeśli znajdziecie się tu w okolicy września i października, koniecznie skorzystajcie z oferty udziału w „berba mandarina”, czyli zbiorze mandarynek.
10: Komarna to najmłodszy region winiarski w Chorwacji
Założone ok. 2013 roku winnice – Vinogorje Komarna – to najmłodszy obszar uprawy winorośli nie tylko w Dalmacji, ale i całej Chorwacji. Na południowo-zachodnich, wapiennych zboczach między Komarną a Rabą, uprawia się m.in. plavac mali i pošip, czyli endemiczne gatunki winorośli. Warto przyjechać do winnicy w Komarnej i Slivno Ravno, aby nie tylko spróbować lokalnego wina, ale także dla samych widoków. Obie winnice są malowniczo usytuowane, oferując wspaniały widok na zatokę Mali Ston i półwysep Pelješac. Można stąd podziwiać spektakularne zachody słońca.
11: Wina półwyspu Pelješac i Korčuli
Na terenie Dalmacji występuje kilka endemicznych gatunków winorośli, czyli takich, które rosną na tylko konkretnym obszarze. Szczególne warunki, takie jak nasłonecznienie czy ekspozycja zbocza, przyczyniają się do uzyskania niezwykłych walorów smakowych. Na terenie Chorwacji występuje kilka endemicznych gatunków, natomiast na terenie południowej Dalmacji, to plavac mali, pošip i grk.
Na półwyspie Pelješac, od miejscowości Trstenik do Podobuće, znajduje się region winiarski Dingač, pierwszy chroniony region winiarski w Chorwacji. Jest tu wioska Potomje, w której małe i duże winnice oferują doskonałe wina szczepu plavac mali. Z regionem Dingač sąsiaduje równie słynny region Postup.
Plavac mali to najważniejszy szczep endemiczny Dalmacji. Wytwarza się z niego plavac mali, dingač i postup. Wywodzi się od odmiany crljenak kaštelanski, czyli tribidragu – znanego na świecie jako primitivo (Włochy) lub zinfandel (USA).
Z kolei szczepami endemicznymi wyspy Korčula są grk i pošip. Oba gatunki dają wina białe. Pošip jest bardziej rozpowszechniony – występuje także m.in. na półwyspie Pelješac. Z kolei grk jest tradycyjnie uprawia się w winnicach w okolicy miejscowości Lumbarda.
Więcej o endemicznych gatunkach win dowiecie się z wpisu Wina półwyspu Pelješac.
12: Czarne risotto, przysmak Dalmacji
Crni rižoto, czyli risotto z owocami morza zabarwione atramentem kałamarnicy to typowy dalmatyński przysmak. Znajdziecie go w wielu restauracjach na wybrzeżu Dalmacji, najczęściej serwowany jako przekąska przed daniem głównym. Podstawą dania, jak w każdym risotto, jest ryż arborio. Ryż podlewa się wywarem rybnym, a pełni smaku dodają owoce morza. Elementem, który całości nadaje wyjątkowości, jest atrament z kałamarnicy. Dzięki temu risotto jest czarne jak węgiel kamienny.
Więcej o chorwackich przysmakach znajdziecie we wpisie Chorwacka kuchnia: 10 chorwackich specjałów i przepisów.
13: Dalmatyńskie klapy
Klapy to tradycyjne pieśni wykonywane a cappella, czyli bez akompaniamentu muzyki. Klapy są szczególnie popularne w Dalmacji – dla miejscowych do ważny element dziedzictwa, dla turystów doskonała atrakcja. Festiwal Klap Dalmatyńskich, organizowany od 1967 roku, jest jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w Omišu. Z kolei w każdą letnią niedzielę zespół wykonujący tradycyjne klapy występuje przed kościołem w mieście Orebić. A jeśli będziecie mieli szczęście, to może uda Wam się trafić na prywatny koncert, zorganizowany spontanicznie, w konobie, w której akurat ucztuje zespół.
Co ciekawe, w 2012 roku dalmatyńskie klapy zostały wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
14: Trsteno – jedyne arboretum na wybrzeżu i plan „filmowy jednocześnie”Gry o tron”
Ok. 20 km od Dubrownika znajduje się Trsteno z arboretum, czyli ogrodem dendrologicznym. Jest to jedyne arboretum na chorwackim wybrzeżu. Początkowo arboretum stanowiło element letniej rezydencji jednej z dubrownickich rodzin arystokratycznych, założonej pod koniec XV wieku. Po II wojnie światowej w majątku zorganizowano arboretum w kształcie, jaki znamy dzisiaj.
Arboretum w Trstenie to najstarszy ogród dendrologiczny w Chorwacji i jeden z najstarszych w Europie. Jego główną część stanowi renesansowy ogród z willą, znajdziecie tu także barokową fontannę Neptuna, dawny akwedukt oraz pawilon z niesamowitym widokiem na wyspy Elafickie.
Warto tu przyjechać, aby odetchnąć nieco od zatłoczonego Dubrownika, czyli zrobić dokładnie to, co w dawnych czasach robiły arystokratyczne rody – odpocząć na łonie natury. Fani serialu „Gra o tron” odnajdą tu również znajome widoki.
15: Biały Dom w Waszyngtonie jest zbudowany z marmuru z wyspy Brać
Oczywiście nie cały Biały Dom, a kolumny, wykonane są z marmuru pochodzącego z dalmatyńskiej wyspy Brać. Marmur z wyspy Brać posłużył do budowy pałacu Dioklecjana w Splicie czy katedry św. Jakuba w Szybeniku.
Ciekawostki o Dalmacji – podsumowanie
Dalmacja to jeden z najpopularniejszych regionów turystycznych w Chorwacji. Nic w tym dziwnego – ten region ma do zaoferowania naprawdę wiele. Mamy nadzieję, że dziś zainteresowały Was ciekawostki i interesujące fakty o Dalmacji. A sama Dalmacja – od historii aż po kuchnię i kulturę – zafascynowała Was równie mocno, jak nas. Jeśli jednak czujecie niedosyt, na naszym blogu znajdziecie kilkadziesiąt wpisów poświęconych największym atrakcjom Dalmacji. Polecamy Wam szczególnie:
Na razie brak komentarzy dla wpisu: Ciekawostki o Dalmacji
Możesz dodać pierwszy komentarz i rozpocząć dyskusję